Nie ma co liczyć na szkołę

Co jakiś czas wraca temat podręczników do wychowania do życia w rodzinie. Najczęściej wtedy, gdy ukazuje się nowa edycja najpopularniejszego z nich - "Wędrując ku dorosłości" pod redakcją Teresy Król - który wprawdzie z wydania na wydanie się zmienia, ale zawsze można w nim znaleźć jakieś kwiatki, jak np.:

Dziewczyna powinna zdawać sobie sprawę, że więcej niż chłopiec płaci za nietrafny wybór [partnera seksualnego], bo nie ma równości w naturze. On jest dawcą życia, "siewcą", natomiast jej ciało "glebą", w której będzie wzrastało nowe życie. Postawa chłopców, którzy stają się ojcami, bywa różna.

Dla niektórych osób homoseksualizm jest wyborem orientacji seksualnej, czyli świadomą decyzją. Dobrowolnemu przechylaniu się na stronę homoseksualną (...) towarzyszą różnego rodzaju uzasadnienia wyrażające wyższość stanu homoseksualnego nad heteroseksualnym. (cytaty z najnowszego wydania)

W poniedziałek w portalu GazetaEdukacja.pl ukazały się wyniki badania podręczników do wychowania do życia w rodzinie oraz samego przedmiotu. Podsumowanie tu, więcej szczegółów tu, a u mnie kilka ciekawostek. Pierwsza - chyba optymistyczna - mimo że podręcznik pani Król rzeczywiście jest najpopularniejszy, to z samych podręczników (nie są obowiązkowe, tak jak i przedmiot) korzysta zaledwie 12 procent gimnazjalistów (a tylko 5 procent z "Wędrując ku dorosłości", ale to niekoniecznie dobra wiadomość, bo pozostali autorzy, poza Alicją Długołęcką, wcale nie są lepsi od pani Król). Druga - przebadani rodzice i uczniowie uważają, że lekcje w.d.ż. są potrzebne, ale też większość z nich nie jest zadowolona z tego, jak są prowadzone i jakie tematy są na nich poruszane. Czemu trudno się dziwić, bo naprawdę rzadko się zdarza, by lekcje te prowadzili specjaliści - psychologowie czy seksuologowie - a tego by chciała większość ankietowanych. Znacznie częściej są to nauczyciele wiedzy o społeczeństwie czy historii, czyli w sumie ludzie z łapanki. Trzecia - i uczniowie, i ich rodzice (choć ci pierwsi mniej) są znacznie bardziej liberalni, niż chcieliby tego autorzy dopuszczonych do użytku szkolnego podręczników. Czyli oddziaływanie ich nie zawsze mądrych wywodów jest na szczęście nikłe.

Tyle dobrych wieści, bo rzeczywistość (w tym przypadku szkolna, pozaszkolną praktykę młodzieży w dziedzinie seksualności prezentują m.in. niedawne badania firmy Bayer - do poczytania tu) przedstawia się mniej wesoło. Do prowadzących z łapanki i kiepskich podręczników, z których prawie nikt nie korzysta, dochodzą również lekcje, które w teorii istnieją, ale w praktyce w wielu szkołach ograniczone są do jednorazowej pogadanki (często to wystarczy, aby dyrekcja zadeklarowała w papierach, że temat został przerobiony, a zgodności tych deklaracji z rzeczywistością nikt nie sprawdza). Nie ma żadnych szans, by w.d.ż. stało się przedmiotem obowiązkowym (o co zabiega od lat chociażby Ponton), bo Ministerstwo Edukacji nie chce się narazić tym rodzicom, którzy nie życzą sobie, by ktoś ingerował w wychowanie ich dzieci. Nie ma też moim zdaniem żadnych szans, by nastąpiła jakaś znacząca przemiana w samych podręcznikach do tego przedmiotu. Dlaczego tak myślę? W poniedziałek miałam okazję obserwować debatę na temat edukacji seksualnej zorganizowaną w siedzibie "Gazety Wyborczej". Wśród panelistów - Tomasz Garstka (autor bodaj najlepszego i zarazem odrzuconego przez MEN podręcznika "Kim jestem?" - więcej o tej historii tu), Teresa Król, Zbigniew Izdebski, Józef Augustyn SJ (ksiądz, recenzent ministerialny), pani z grupy Ponton, Tomasz Leonowicz (ginekolog i seksuolog). Na sali panie z Ministerstwa i ZNP. Debata gorąca (przy takim zestawie panelistów nie mogła być inna), ale dla mnie najciekawsze było to, co się działo niejako poza nią. Otóż nie dało się nie zauważyć, że, choć nie lubię słowa "układ", właśnie coś takiego w kwestii w.d.ż. istnieje. Pani Król jest bardzo zaprzyjaźniona z paniami z Ministerstwa (w którym kiedyś sama pracowała) oraz z Józefem Augustynem (przypominam, recenzentem ministerialnym!). Książkę Tomasza Garstki, która została za niezgodną z Konstytucją (sic!), między innymi dlatego, że stawia relacje osób nieheteroseksualnych na równi z relacjami osób heteroseksualnych, recenzował właśnie Józef Augustyn, który podczas debaty powiedział wprost, że wiedza nie może być przekazywana w oderwaniu od światopoglądu i moralności (a że większość Polaków to ponoć katolicy, to...) i w ten sposób zbijał argumenty, że to, czego się naucza, powinno być przede wszystkim zgodne z nauką. Nie muszę chyba dodawać, że te stwierdzenia o zgodności podręczników z moralnością, nie z nauką, nie zrobiły wrażenia na paniach z MEN-u, no bo przecież recenzent to recenzent, one na nim polegają, on musi się znać, a jak twierdzi, że książka jest niezgodna z prawem, to tak jest i tyle.

Oczywiście wiem, że prochu to nie odkrywam i że wszędzie (więc czemu nie w edukacji?) są układy i układziki. I że w sumie w świetle przedstawionych badań nie ma co się martwić bzdurami, które można znaleźć w podręcznikach czy usłyszeć podczas lekcji w.d.ż., bo młodzi nie z nich czerpią wiedzę. Kłopot w tym, że na szkole świat się nie kończy, takie grupy jak Ponton od lat alarmują, że nastolatki o swojej seksualności mają pojęcie raczej marne, a na dodatek wielu rodziców wolałoby, żeby szkoła przynajmniej po części zdjęła im z głów ciężar edukowania ich dzieci w tym zakresie (albo w ogóle nie dopuszczają do siebie, że ich dzieci mogą TO robić). Ale wychodzi na to, że mogą sobie chcieć i alarmować, a i tak nie po ich stronie leży decyzja, co zrobi MEN. I jedyne, co mogą, to zintensyfikować działania oddolne, bo na "górę" jak zwykle nie ma co liczyć.