Gdzie się lesbijka kończy, a gdzie zaczyna

Ciekawe rzeczy dzieją się w komentarzach pod postem o eks-geju z Wyoming. Wrócił na tapetę mój ukochany znienawidzony film "The Kids Are All Right" (ukochany, bo toczące się wokół niego debaty są wręcz pyszne, znienawidzony, bo budzi większe emocje, niż jest tego wart), dowiedziałam się, że jestem bifobką (bo nie widzę nic złego w tym, że kobieta, której zdarzyła się przygoda z mężczyzną, nadal uważa się za lesbijkę), a na dodatek wyszło mi, że moja druga połowa nie jest lesbijką, bo, mimo swojej ekskluzywności, nie spełnia definicji "exclusive lesbian" (domyślcie się, dlaczego). A jako że ów post, pod którym jest cała akcja, za chwilę zniknie z pierwszej strony bloga, pozwalam sobie przenieść dyskusję wyżej, bo temat najwyraźniej jest tego wart.

Polecam przekopanie się przez całą dotychczasową dyskusję, ale jeżeli komuś się nie chce, to rzecz się rozchodzi, jak łatwo się domyśleć, o kwestię wspierania stereotypów. Temat, jak pewnie wiecie, bardzo mi bliski, wszak sama jestem żywym stereotypem, który uparcie utwierdza społeczeństwo w ohydzie polskich kobiet nieheteroseksualnych, a to pojawiając się na jakichś plakatach, a to robiąc szum wokół jakiegoś podniebnego ślubu, a to pozując do zdjęć o życiu codziennym polskich lesbijek z domalowanym wąsem i w kowbojskim kapeluszu. Tym razem jednak nie chodzi o stereotyp lesby-babochłopa, której to nikt (w sensie żaden facet) nie chciał, więc poszukała sobie drugiej takiej jak ona, a o stereotyp lesbijki, która może i mówi, że takową jest, ale tak naprawdę to prędzej czy później (na chwilę bądź na dłużej) wyląduje w łóżku z facetem. I o to, że takie postrzeganie lesbijek jest powszechne i nadreprezentowane w mainstreamie, więc Cholodenko zrobiła swoim filmem Prawdziwym Lesbijkom wielkie kuku, polegające na tym, że Jules (Julianne Moore) określa się jako lesbijka nawet po tym, jak już przeżyła ognisty romans ze swoim dawcą spermy. Bo gdyby się określiła jako biseksualna, to, jeżeli dobrze zrozumiałam, wszystko by było w porządku.

Ja się w ogóle określać nie lubię i tak jak nie aspiruję do grona Prawdziwie Kobiecych, tak równie daleko mi do Prawdziwych Lesbijek, ale jestem bardzo ciekawa waszego podejścia do samookreślania. Jakie pojawiły się możliwości? Seksuologiczna - lesbijka jako osoba odczuwająca pociąg seksualny wyłącznie w stosunku do kobiet (nie wiem, czy wyłącznie do kobiet cis, czy też trans również wchodzą w grę), seksuologiczno-romantyczna - lesbijka jako osoba wchodząca w głębokie relacje uczuciowe i seksualne wyłącznie z kobietami, indywidualistyczna - lesbijka jako osoba dopuszczająca relacje seksualne z mężczyznami, ale nieokreślająca się jako biseksualna z uwagi na to, że nie uważa otwarcia na te relacje za istotny element swojej tożsamości, oparta na doświadczeniu - lesbijka jako osoba wiążąca się wyłącznie z kobietami, która niespodziewanie dla samej siebie przeżywa zauroczenie płcią przeciwną, by po jakimś czasie uznać, że to była tylko faza i wrócić do kobiet.

Oczywiście to nie wszystkie możliwości. Jednak nawet te kilka opcji wróży potencjalne kłopoty (pierwsza - bo sprowadza orientację do seksu, druga - bo rozmywa kryteria, wszak miłość to rzecz trudno definiowalna), ale szczególnie problematyczne są trzecia i czwarta. Bo: czy fakt, że istnieją kobiety określające się jako lesbijki, a jednocześnie wchodzące (lub dopuszczające możliwość wejścia) w relacje seksualne z mężczyznami, unieważnia biseksualność jako taką? A może unieważnia istnienie lesbijek jako takich? Czy dwie osoby będące dokładnie w takiej samej sytuacji (np. w opartym na wyłączności wieloletnim związku z osobą tej samej płci) mogą się określać zupełnie inaczej? A co wtedy, gdy kobieta uważająca się za lesbijkę nagle z własnej i nieprzymuszonej woli ląduje w łóżku z facetem, a kobieta uważająca się za biseksualną przez całe życie funkcjonuje wyłącznie w związkach z kobietami? Czy to oznacza, że pierwsza TAK NAPRAWDĘ jest biseksualna, a druga TAK NAPRAWDĘ jest lesbijką? A może obie są biseksualne, tyle że ta druga po prostu nie spotkała mężczyzny, w którym mogłaby się zakochać (który by ją pociągał), a spotkała za to ileś tam kobiet, które ją zauroczyły? Co tak naprawdę przesądza o naszej orientacji - deklaracje, wybory życiowe, przypadek?

No i jeszcze kwestia unieważnienia tożsamości (w kontekście wzmiankowanego filmu bardzo ważna). Swojego czasu pisałam o stereotypach wokół kobiet, które zdały sobie sprawę, że pociągają je inne kobiety, po tym, gdy zdążyły już sobie ułożyć życie z mężczyzną, odchować dzieci, spłacić kredyt mieszkaniowy i tak dalej. Że całkiem sporo osób uważa, że nie mogą tak po prostu deklarować się jako lesbijki, skoro przez tyle lat uważały się (były?) za heteroseksualne. Że dostępna jest dla nich wyłącznie etykietka "biseksualna" i że może odpuściłyby sobie uwodzenie biednych Prawdziwych Lesbijek, bo i tak skończy się na tym, że zostawią je dla mężczyzny. Z "The Kids..." mamy w gruncie rzeczy podobną sytuację - otóż okazuje się, że Jules nie powinna już aspirować do grona lesbijek po tym, jak pokazała, że może i z facetem, i to jak.

Oczywiście to nie jest tak, że nie mam swojego zdania na temat tych tożsamościowych dylematów. Kłopot w tym, że w moim przypadku streszcza się ono w krótkim: "Pozwólmy ludziom decydować za siebie". Doceniam wszystkie badaczki, które poświęciły lata na studiowanie, gdzie się lesbijka kończy, a gdzie zaczyna (dając tym samym bardzo wygodne narzędzia klasyfikacji), tyle że mi jest z ich etykietkami po prostu niewygodnie. I nieszczególnie mnie bawi pokazywanie paluchem: "ty jesteś, ty już nie, tobie wolno, a tobie nie" i mówienie, że ktoś się nie deklaruje zgodnie z pasującymi do niego/jej kryteriami, bo z pewnością się boi, wstydzi, waha albo oszukuje i innych możliwości nie ma. No ale, jak wiecie, ja nie lubię, jak jest zbyt prosto i jednoznacznie.

No dobrze, dość, teraz wy. Gdzie się dla was lesbijka kończy, a gdzie zaczyna? I pytania dodatkowe, bo i tak zawsze dyskusje pod postami toczą się swoją drogą, więc może trafię - czy każdy film (sztuka, książka, wystawa) z nieheteroseksualnymi bohaterami musi być głęboki, edukować, budować "pozytywny i zgodny z prawdą" wizerunek osób LGBTQetcetera? Czy nie może podlegać kryteriom oceny takim, jak przekazy kultury, w których "nas" nie ma?