Rewolucja w heteromatriksie

U Abiekta dziś coś bardzo zabawnego - kto ma ochotę poprawić sobie humor, niech koniecznie wejdzie tu. Na Biseksblogu za to casting na homodziałaczki. Mam nadzieję, że nikt go nie potraktuje poważnie, ale jest to ładne podsumowanie dyskusji o medialnym wizerunku lesbijek. Skoro nie podobają nam się osoby, które pojawiają się w mediach, stwórzmy sobie modelową parę, taką lesbijską Simone razy dwa (piję do tego filmu). Sensu w tym za grosz nie ma, nie mówiąc już o autentyzmie, ale za to każda z nas będzie miała szansę bycia współwinną uczestnictwa tego tworu w życiu medialnym.

Ankietka związkowa zakończona, co oznacza, że czas na obiecany tekst o związkach. Najpierw wyniki. Pytałam o stosunek czytelniczek do związków otwartych. Odpowiedzi wyglądają następująco:

Nie byłam i to nie dla mnie. - 40 głosów (51%)
Byłam, ale to nie dla mnie. - 8 głosów (10%)
Byłam/jestem i jest w porządku. - 10 głosów (12%)
Jeszcze nie byłam, ale czemu nie. - 10 głosów (12%)
Nie mam pojęcia, co odpowiedzieć. - 9 głosów (11%)

Ponieważ "badanie" przeprowadziłam na absolutnie niereprezentatywnej grupie (77 osób), na dodatek nie mogę być pewna, że głosowały jedynie kobiety i każda tylko raz, przytoczę jeszcze jedno, podobne tematycznie, z jednego z moich ulubionych blogów Lesbian Life:

Warte uwagi są też komentarze pod ankietką na Lesbian Life - że może i w otwartych związkach nie ma nic złego (to kwestia umowy między partnerkami), ale pokazywanie ich nie jest dobre dla naszego medialnego wizerunku (rzecz się dzieje w Stanach Zjednoczonych). Brzmi znajomo? Powinno, bo niektóre głosy pod homikowym tekstem, który zainspirował mnie do podniesienia kwestii monogamii, były bardzo podobne. Był tam też jeden dziś akurat dla mnie znacznie ciekawszy. Autor odnosi się do oczywistego w sumie stwierdzenia, że nie ma co oceniać i wartościować czyichś wyborów życiowych, bo ludzie są po prostu różni:

Autorka komentarza zachęca, by nikt nikomu nie wmawiał, że coś jest dobre albo złe. Sama się jednak do tego nie stosuje, stwierdzając, że różne style życia są ok. Wychodzi na to, że rezygnacja z ocen = ocena pozytywna.

Wydaje mi się, że w tym jednym zdaniu zawiera się tak naprawdę główna różnica w podejściu do różnych stylów życia, modeli związków itp. Nie w tym, jak żyjemy, ale w tym, czy uważamy, że różne konfiguracje są równoprawne i nie podlegają wartościowaniu, czy też że są modele lepsze i gorsze. Nie muszę chyba dodawać, które podejście jest mi bliższe. Oraz że między tymi podejściami zawiera się cała gama innych, mniej lub bardziej radykalnych.

Pentaxian, której bloga strasznie lubię czytać, napisała jakiś czas temu tak:

Cóż możemy powiedzieć w Polsce, my które marzymy o obrączkach, legalnych związkach. Gdzieś tam dzwoni nam temat płciowego performance, ale tak naprawdę chcemy ślubu i dzieci. Tematyka queer jest odległa już nie o epokę, ale o jakiś rok świetlny.

Ciekawie ten wpis koresponduje z bardzo zabawnym zresztą stwierdzeniem Kazimiery Szczuki sprzed paru lat, która podczas spotkania promocyjnego wokół książki Anny Laszuk "Dziewczyny, wyjdźcie z szafy" powiedziała, że po jej przeczytaniu była rozczarowana o tyle, że wszystkie bohaterki (niezależnie od wieku) są takie strasznie zwyczajne - wspólny dom, zwierzaki, czasem dzieci. A ona myślała, że lesbijki to taka forpoczta rewolucji. I jeszcze jeden cytat, tym razem z jednego z komentarzy Pauli na moim blogu:

Monogamia osób homoseksualnych często jest postrzegana jako parcie ku naśladowaniu ogólnospołecznych wzorców, czy też jako dowodzenie, że tylko (?) pary jednopłciowe chcą dążyć do tego ideału (wierności, wyłączności, etc.), albo wręcz go osiągają. Cóż, wychodzi jak w tych dowcipach, wedle których już niedługo pobierać się będą tylko homoseksualiści.

Coś w tych wszystkich stwierdzeniach jest. Oczywiście można to tłumaczyć bardzo prosto - homofobią. Temu, że na nasze indywidualne odczucia czy pragnienia nakładamy często przekonanie, że czegoś nam tam nie wypada. Że mamy nieprzepartą chęć udowadniania, że jesteśmy "normalniejsze" od "normalnych". Można też tłumaczyć kulturowo - w końcu nie dorastamy w próżni i zazwyczaj interioryzujemy wartości, które nas otaczają. Ciekawa jestem swoją drogą, o czym marzą (lub marzyłyby, gdyby były na naszym etapie akceptacji/tolerancji dla związków jednopłciowych) lesbijki w poliandrycznych społecznościach eskimoskich czy w Tybecie.

Monogamia mi nie przeszkadza. Ba, niedługo stuknie nam z Gosią pięć lat monogamicznego związku (szykujcie kwiaty i prezenty). Jednak mimo wszystko mam wrażenie, że skupiając się na heteronormatywnym modelu, tak naprawdę coś - jako społeczność i jako jednostki - tracimy. Znowu kilka przykładów, jak zwykle z życia. Przyjaciółka, mająca za sobą związki zarówno z kobietami, jak i z mężczyznami, opowiadała mi jakiś czas temu o relacji łączącej ją przez kilkanaście lat z pewnym mężczyzną, która generalnie polegała na tym, że raz na parę miesięcy spotykali się, aby pogadać, ale też po to, aby pójść ze sobą do łóżka. W pewnym momencie zorientowała się, że był to najdłuższy i najlepszy (w sensie emocjonalnym) związek w jej życiu - właśnie taki, jaki był, bez dążenia do "bycia ze sobą na poważnie" czy wymiany obrączek. W odbiorze ogólnospołecznym nie był to związek w ogóle, podczas gdy pozostałe (zakończone niepowodzeniem) jej związki tak. Inny przykład - parę lat temu podczas polsko-niemiecko-rosyjskiego wyjazdu w ramach akcji Girlz Get United poznałam parę Niemek, które, choć były ze sobą od kilku lat, nie mieszkały razem. Obie wybrały dzielenie mieszkań z grupami przyjaciół. Dziewczyny mówiły, że w ich gronie to normalne - związki z przyjaciółmi są równie ważne, jak nie ważniejsze, jak dzielenie kuchni, łazienki czy łóżka z partnerką.

Co więc poprzez tkwienie w jednym modelu związku tracimy? Tak naprawdę możliwość dokonania iluś tam wyborów. I to nie jest nawet kwestia wyboru między monogamią a poligamią, byciem singielką a byciem w związku, a obracania się w całym spektrum relacji, w których być może miałybyśmy szansę realizować się równie dobrze, jak nie lepiej jak w obecnych. Tyle że to całe spektrum jest - stereotypowo - albo gorsze - jak poligamia - albo niedojrzałe - jak mieszkanie z przyjaciółmi - albo nieprawdziwe i skazane na niepowodzenie - jak związki na odległość czy związek bez nastawienia na prowadzenie wspólnego życia. Plus oczywiście państwo polskie premiuje tylko jeden model życia. Sęk w tym, że nas ta premia nie dotyczy, więc, przynajmniej z prawnego punktu widzenia, nie powinnyśmy się nią tak przejmować, bo i tak jej nie dostaniemy. Ale się przejmujemy, czasami aż tak bardzo, że dotąd będziemy wmawiać osobom, które wybrały relację mniej normatywną niż nasza, że są nieszczęśliwe (złe, zepsute), aż rzeczywiście się tak poczują. To też przykład z życia, kiedy to przyjaciółka, która - za zgodą partnerki - wybrała relację z nią i z mężczyzną jednocześnie - stwierdziła, że "lesby są straszne". Straszne, bo nagle przestała być dla nich tą osobą, którą była. Mimo że ona się w stosunku do nich nie zmieniła.

Nie da się żyć, nie oceniając. I pewnie wielu osobom satysfakcję sprawia myślenie, że wprawdzie one są gorsze niż tak zwany ogół, ale są osoby od nich jeszcze gorsiejsze. Tyle że takie myślenie to miecz obusieczny. Jak byłam młodsza, co jakiś czas zdarzało mi się w związku nie być. I za każdym razem czułam się okropnie - no bo skoro "wszyscy" wokół są z kimś, to znaczy że ze mną musi być coś nie tak (kompleksy, kompleksy...). Efekt to z jednej strony wikłanie się w bezsensowne relacje tylko po to, by z kimś być (i nie być gorszą), marnowanie sił i czasu na poszukiwanie drugiej połowy, z drugiej - niemożność cieszenia się czasem, który mogłam wykorzystać na sto milionów mądrzejszych sposobów. Ot, kolejny stereotyp, że z nieszczęśliwej miłości może wyleczyć tylko inna miłość. Oczywiście nie mam pojęcia, jak teraz, kiedy jestem duża i mądra, wykorzystałabym ten czas, i co bym o sobie myślała, jednak gdy myślę o sobie sprzed tych paru dobrych lat, mam podobne poczucie jak jeszcze dawniej temu, kiedy to postanowiłam dokonać apostazji. Że to są wszystko tylko formułki, które powtarzamy, myśląc, że mają nie wiadomo jaki wpływ na nasze życie, a tak naprawdę jedynie dają nam złudzenie, że znamy odpowiedź na pytanie, jak żyć. Na które nie ma odpowiedzi. Lub - wersja optymistyczna - nie ma jednej odpowiedzi.

Najzabawniejsze jest to, że samo bycie lesbijkami może "wymusić" na nas uczestnictwo w zupełnie nienormatywnej relacji. Ot, decydujemy się na dziecko i wybieramy zapłodnienie spermą zaprzyjaźnionego geja. Chcemy, by dziecko miało kontakt z biologicznym ojcem, więc siłą rzeczy zacieśniamy więzi z owym gejem oraz z jego partnerem. Czyli dziecko ma dwóch ojców i dwie mamy. Potem - cóż, życie - rozstajemy się z partnerką, z którą zdecydowałyśmy się na dziecko, rozstanie jednak przebiega w zgodzie, tak że nasze dziecko ma kontakt i ze swoimi obiema mamami, i z ich nowymi partnerkami. Można tę relację poszerzyć - nasza ekspartnerka decyduje się na kolejne dziecko, biologiczny ojciec jest tym razem inny, ale mama ta sama (albo na odwrót), więc nasze dziecko ma przyrodnią siostrę lub braciszka i tak dalej, i tak dalej. Trudno wyobrazić sobie prawne usankcjonowanie takiej relacji - przynajmniej w naszym pięknym kraju nad Wisłą - jednak nie jest ona ani absurdalna, ani niemożliwa, ani też chyba nieakceptowalna, nawet dla zwolenniczek białych sukien i obrączek. Za to dla heteronormy jest chyba bardziej zabójcza niż straszna poligamia. Może więc jednak jesteśmy forpocztą rewolucji?