Lekcja pierwsza: Warszawski Ruch Homoseksualny

Czytam sobie komentarze pod moim wpisem o wojnie torebkowej i wpisie Ewy o zmianach i oczy przecieram ze zdumienia. Wychodzi mi na to, że nie ma sensu się szarpać, zamęczać, niedosypiać, wydawać pieniędzy, tracić czasu i nerwów, walczyć o związki partnerskie chociażby poprzez takie akcje jak "Miłość nie wyklucza", która już za chwileczką, już za momencik będzie miała premierową premierę itd., itp. Wystarczy cichutko usiąść sobie w kąciku i poczekać, a wszystko to, czego pragniemy, i to, o czym nie wiemy, że tego pragniemy, będzie nam dane. Jeszcze dokładnie nie wiadomo, przez kogo, ale sądząc po wspomnianych komentarzach, najprawdopodobniej przez Unię Europejską, Tomaszów Raczka i Lisa i może coś niecoś dorzuci Jacek Żakowski i niejaki Ryszard Kalisz. A wtedy dołączy się jeszcze Joanna Senyszyn ramię w ramię z Katarzyną Piekarską i już! Mamy ustawę, mamy związki, mamy małżeństwa i szczęśliwość ogarnia Polskę.

"No ludzieee!", chciałoby się krzyknąć, jak zwykła krzyczeć moja przyjaciółka Monika Komoda, która razem ze mną lat temu naście ileś tych wymienionych w drugim zdaniu tego tekstu czynności, jak się okazuje dla części osób bezsensownych, z pełnym zaangażowaniem i wiarą, że trud się opłaci, wykonywała. Zastanawiam się, z czego to poczucie, że to całe działaczostwo to była zabawa w piaskownicy, wynika? Niekoniecznie z braku myślenia, chociaż taką tezę postawiłabym najchętniej, ale byłaby chyba zbytnim uproszczeniem. Drugą opcją jest brak wiedzy na temat nie tak dawnych, choć wydających się już tak odległymi, czasów. I jako wieczna optymistka po pierwsze na to drugie stawiam, a po drugie postanawiam tę lukę uzupełnić. Oczywiście historie, które wam tutaj przedstawię, będą jak najbardziej subiektywne, niekoniecznie obfitujące w dokładne daty, nazwiska i cytaty, gdyż pamięć ludzka bywa zawodna. Ale mam nadzieję, że pozwolą tym, którzy zechcą się w nie zagłębić, zrozumieć, dlaczego twierdzę i twierdzić nie przestanę, iż działacze, działaczki oraz całkiem anonimowi ludzie, którzy im pomagali, przyczynili się do ogromnych zmian w postrzeganiu ludzi spod akronimu LGBT (o Q wtedy chyba jeszcze nikt nie słyszał). Czas więc na lekcję pierwszą.

Mamy rok 1985. Jak większość osób wie z historii najnowszej, schyłek Polski Ludowej. Gdzieś w "mądrej" partyjnej głowie zapala się lampka i pojawia się pomysł akcji, która nosić będzie jakże ładny kryptonim "Hiacynt".

Żeby nie wyważać otwartych drzwi, posłużę się Wikipedią (nie zawsze wiarygodną, ale mimo wszystko mniej zawodną niż moja pamięć):

"Akcja, na rozkaz Ministra Spraw Wewnętrznych gen. Czesława Kiszczaka, rozpoczęła się 15 listopada 1985. Rano w szkołach, uczelniach, zakładach pracy na terenie całej Polski pojawili się funkcjonariusze MO i zatrzymywali lub aresztowali osoby podejrzane o homoseksualność lub kontakty ze środowiskiem osób homoseksualnych. Łapanki urządzano też w miejscach spotkań osób homoseksualnych. Aresztowanym zakładano teczki o nazwie ‘Karta homoseksualisty’, zdejmowano odciski palców, a niektórych nakłaniano do podpisywania oświadczeń:

Niniejszym oświadczam, że ja [imię i nazwisko] jestem homoseksualistą od urodzenia. Miałem w życiu wielu partnerów, wszystkich pełnoletnich. Nie jestem zainteresowany osobami nieletnimi.

Poza założeniem ‘Karty homoseksualisty’ i zebraniem odcisków palców zatrzymani byli zmuszani szantażem do składania donosów na innych homoseksualistów, a także do opisu uprawianych technik stosunków seksualnych.

Akcja prowadzona była do roku 1987, choć kartoteki ‘Hiacynta’ uzupełniano jeszcze co najmniej do 1988; w wyniku akcji zgromadzono ok. 10-12 tysięcy akt osobowych, które dziś tworzą tzw. różowe kartoteki."

Wspominam o akcji "Hiacynt" dlatego, że to właśnie wtedy narodził się bunt, może nie taki jak prawie dwadzieścia lat wcześniej w USA, ale jednak. A w jego efekcie Waldemar Zboralski, Sławek Starosta, Krzysztof Garwatowski i inni, których nazwisk nie pomnę (jeśli ktoś z czytelniczek i czytelniczek zna, to proszę uzupełniać) założyli w 1988 roku nieformalną grupę pod nazwą Warszawski Ruch Homoseksualny. Nieformalną dlatego, że władze PRL uniemożliwiły zarejestrowanie organizacji, powołując się na badania opinii społecznej oraz, co może niektórych zaskoczyć, z obawy przed reakcją Kościoła katolickiego. WRH otrzymał za to poparcie ze strony ówczesnego Ministra Zdrowia, dzięki włączeniu do statutu grupy zapisu mówiącego o przeciwdziałaniu AIDS. Jak niektórzy może wiedzą, AIDS było wtedy uznawane za chorobę dotykającą głównie pedałów (gejów jeszcze nie było), narkomanów oraz prostytutki. Jakże się mylono! Ale wracając do WRH, zdecydowanie na tak był wówczas nieżyjący już ówczesny prezes Towarzystwa Rozwoju Rodziny (sic!) profesor Mikołaj Kozakiewicz, który i w latach późniejszych udzielał wszelkiej możliwej pomocy tęczowym organizacjom.

WRH współpracował z innymi nieformalnymi grupami: Etap z Wrocławia (kojarzy mi się, nie wiem, czy prawidłowo, z Ryszardem Ziobro) oraz wydawcami magazynu "Filo" z Gdańska. Próbę rejestracji pierwszego polskiego legalnego stowarzyszenia homoseksualistów odnotowały wtedy takie periodyki jak "Polityka", "Przegląd Tygodniowy", "Wprost", "Radar", "Express Wieczorny", "Sztandar", "Kurier Polski" czy "Na przełaj".

I tyle jeśli chodzi o lekcję historii. Z mojej ówczesnej nastoletniej perspektywy rzeczy miały się w tych czasach nieco inaczej. Kiedy zorientowałam się, że pociągają mnie dziewczynki, a nie chłopcy, i tak już byłam postacią dość kontrowersyjną. W szkole ciągnęła się za mną, według definicji mojego brata, opinia debila, czyli "zdolna, ale leniwa". Zdolna, bo zamiast wziąć sobie do serca napisy, które w tamtych czasach wisiały wszędzie przy oknach "nie wychylać się", raz na jakiś czas błysnęłam wiedzą. A to jako pierwsza dostałam najwyższą ocenę w klasie za wypracowanie, a to na matmie rozwiązałam zadanie, z którym nie mogły poradzić sobie nawet najtęższe klasowe ścisłe umysły.

Na dokładkę już wtedy najbardziej nie znosiłam głupoty i hipokryzji i spotykając się z nimi, dawałam głośno temu wyraz. Czasy były burzliwe, więc sami i same rozumiecie. Aha, żeby było wszystko jasne, polityka mnie brzydziła, bardziej interesowały mnie sprawy społeczne. Podobno grono nauczycielskie na radzie pedagogicznej, kiedy wyczytane zostało moje nazwisko, natychmiast przerywało robótki na drutach, sprawdzanie klasówek, czytanie gazet itd. i zaczynała się prawdziwa jatka. Miałam zarówno gorących przeciwników, jak i zwolenników. A ocena z zachowania, pomimo mojego wielkiego społecznikostwa, nieodmiennie pozostawała poprawna i to otrzymywana w wyniku wielkiej wojny.

Ubierałam się, odkąd miałam na to wpływ, zdecydowanie odmiennie od innych dziewcząt. Spodnie, koszule, sportowe obuwie. Klasyka gatunku. Do pełnego obrazu mojej osoby trzeba dodać, że ważyłam jakieś 10 kilo więcej niż obecnie.

Nie ukrywam też, że swoje zainteresowanie płcią piękną potraktowałam jako dopust boży. W encyklopedii w tamtych czasach jak wół stało, iż lesbianizm, zwany również safizmem, jest dewiacją. Podczas oglądania z wypiekami na twarzy "Innego spojrzenia" od moich najbliższych usłyszałam komentarz "obrzydliwe lesby".

Internetu, jakkolwiek wydaje się to dziwne, wtedy nie było. W telefonie zaufania usłyszałam, że moja orientacja to zboczenie. Na religię na szczęście nie uczęszczałam. Pierwszą jaskółką nadziei okazały się artykuły w czytanym przeze mnie piśmie młodzieżowym "Na przełaj". Inne, takie jak "Świat Młodych" czy "Razem", nie poświęcały tej tematyce uwagi. Dzięki między innymi Mariuszowi Szczygłowi i jego tekstom w "Na przełaj" zrozumiałam, że nie jestem sama na tym świecie, że są inni ludzie, którzy borykają się z, jak wtedy myślałam, tym problemem. Jednak nie dane było mi ich wtedy spotkać. Nie było bowiem żadnego miejsca, do którego mogłabym się udać. W sumie więc w swoich myślach nadal byłam taka jedyna w swoim otoczeniu. Gwoli kronikarskiego obowiązku muszę napisać, że przez takie myślenie zmarnowałam kilka wspaniałych szans. Bo dla świata "zakochiwałam" się co i rusz w innym koledze.

W wieku dojrzałym lat osiemnastu zebrałam się na odwagę i poszłam porozmawiać z psychologiem, a dokładnie z psychiatrą. Pani z wypiekami na twarzy wysłuchała mojej historii, a następnie wyrysowała mi odwróconą parabolę, na szczycie której pośrodku napisała "biseksualizm", a na dole po jednej stronie "heteroseksualizm", a po drugiej "homoseksualizm", i powiedziała, że w wieku dojrzewania nasza orientacja nie jest jeszcze ukształtowana i znajduje się między homo a hetero. I że skoro czuję, że ciągnie mnie w tę drugą stronę, to powinnam unikać koleżanek o podobnych skłonnościach i alkoholu. Po wyjściu z gabinetu udałam się do najbliższego monopolowego, zakupiłam butelkę wina i umówiłam się z przyjaciółką, o której wiedziałam, że seks lubi niezależnie od płci partnera. Do dziś jestem jej wdzięczna.

Oczywiście moja orientacja szybko wyszła na jaw. Ale w szkole i tak byłam już postrzegana jako dziwadło, więc niewiele się zmieniło. Ot, doszła mi kolejna łatka. Teraz piszę o tym lekko, ale wtedy bolały głupie plotki, okrzyki "lesba", "cipoliz" i jeszcze kilka innych, których ze względu na elegancję garniturka nie będę przytaczać. Ubyło mi również też trochę i tak już nielicznych znajomych. No cóż, miałam więcej czasu na czytanie książek.

Wszystko zmieniło się, kiedy w 1989 roku trafiłam na spotkanie WRH, przygotowującego się wówczas do zarejestrowania Stowarzyszenia Grup Lambda. Ale to już temat na kolejną lekcję.